MenuO promieniowaniu UV była już tutaj mowa (więcej możecie poczytać w osobnym artykule poświęconym temu tematowi) 👇
W skrócie promieniowanie UV dzielimy na:
- UVA
- UVB
- UVC
Promieniowanie UVC zostaje w całości zatrzymane m.in. przez warstwę ozonową, zaś do Ziemi dociera promieniowanie UVA oraz UVB.
UV-B działa na skórę powierzchownie, głównie na keratynocyty, czyli naskórek. Powoduje zaczerwienienia, a w efekcie oparzenia słoneczne. Promieniowanie UVA, niestety dociera do dalszych warstw skóry, a tym samym powoduje fotostarzenie. Efekt tego promieniowania jest widoczny po pewnym czasie.
Oczywiście słońce - promieniowanie ultrafioletowe - niesie za sobą też dobroczynne właściwości, ale o tym poczytajcie w artykule “PROMIENIOWANIE UV” (link u góry 👆).
Najlepszą ochroną dla skóry jest z pewnością stosowanie odpowiedniej odzieży (dostępne na rynku zarówno dla dzieci, jak i dorosłych), nakryć głowy, a także filtrów przeciwsłonecznych.
Dziś tematem przewodnim będą filtry przeciwsłoneczne - organiczne (chemicznymi, jak kto woli) oraz nieograniczone, inaczej zwane mineralnymi.
FILTRY PRZECIWSŁONECZNE
Poniżej krótka ściąga z ogólnego podziału filtrów, biorąc pod uwagę zakres długości fali. W skórcie, podział na te które skutecznie działają na promieniowanie UVA lub UVB lub UVA+UVB.
FILTRY UVB:
- Pochodne kwasu p-aminobenzoesowego (PABA)
- Pochodne kwasu p-metoksycynamonowego
- Pochodne kwasu salicylowego
- Pochodne kamfory
FILTRY UVA:
- Pochodne dibenzoilometanu
- Pochodne benzylidenokamfory
- Oktokrylen
FILTRY UVA + UVB:
- Benzophenone-3 (-4,-5)
- Methylene bis- benzotriazolyl tetramethylbutylphenol (TINOSORB M )
- Bis-ethylhexyloxyphenol methoxyphenyl (TINOSORB S)
- Tlenek cynku
- Dwutlenek tytanu
Filtry fizyczne (mineralne, nieorganiczne)
Do tego rodzaju filtrów należą barwne pigmenty o wielkości cząstek od 200-300 nm (nanometrów), a także pigmenty mikronizowane, których wielkość cząstek jest mniejsza niż 100 nm.
 |
Do tej grupy pigmentów zaliczamy dobrze znane tlenki i dwutlenki, czyli tlenek cynku (ZnO) oraz dwutlenek tytanu (TiO2). Pigmenty te rozpraszają promieniowanie ultrafioletowe, a także światło widzialne, przez co pozostawiają na skórze białą warstwę* |
📌*I tutaj małe wtrącenie do tematu. Oczywiście kiedyś technologie produkcji składników kosmetycznych były ograniczone, tzn. albo filtr mineralny bielił, albo trzeba było tak zmniejszyć rozmiar cząstek, aby biała warstwa nie pozostawała na skórze. Tutaj mówimy o nanocząsteczkach, które tego bielenia nie powodują.
Kluczowym jest tutaj fakt, że technologie stale się rozwijają i ulepszają. To właśnie dzięki temu, producenci filtrów mineralnych są w stanie wyprodukować tzw. dyspersje, które ani nie są nanocząsteczkowe, ani nie będą pozostawiać białej poświaty na skórze.
Taki właśnie filtr został zastosowany w naszym kremie Sun Shield, którego dyspersja tlenku cynku nie jest w formie nanocząsteczkowej, ale też nie bieli skóry.
| Oba pigmenty, tlenek cynku oraz dwutlenek tytanu cechuje fotostabilność, która jest OGROMNIE! ważna w kremach z filtrem. | |
Filtry organiczne (chemiczne)
|
Do tej grupy filtrów zaliczamy związki organiczne, które zawierają pierścień aromatyczny (nie chodzi tu o żaden aromat, ani zapach, choć kiedyś tak myślano np. aldehyd benzoesowy pachnie jak gorzkie migdały).
Filtrami chemicznymi (organicznymi) są różne związki , których cechą wspólną są wiązania podwójne (nienasycone) oraz wolne pary elektronów.
|
Benzen (pierścień aromatyczny). Dostęp online: https://pl.wikibooks.org/wiki/Chemia_organiczna/ |
MECHANIZM DZIAŁANIA FILTRÓW CHEMICZNYCH I MINERALNYCH
Wbrew przyjętej przez wielu teorii, zarówno filtry chemiczne, jak i mineralne absorbują promieniowanie, ALE❗ są tutaj pewne różnice, znaczne różnice, które postaram się jak najprościej wyjaśnić.
FILTRY CHEMICZNE:
Działanie filtrów chemicznych opiera się na absorbowaniu promieniowania UV, zaś filtry mineralne mogą absorbować, odbijać i rozpraszać promieniowanie UV.
Porównanie działania filtrów chemicznych i mineralnych. Źródło: 'Sunscreens. A review of Health Benefits, Regulations, and Controversies'.
Stan wzbudzony (na zdjęciu excited state, czyli ten ‘żółty’) to taki stan, w którym cząsteczka nie chce pozostać, nie jest on korzystny, zatem dąży do tego, aby wrócić do swojego pierwotnego stanu.
To tak, jak nie lubimy się denerwować, ale czasem nam się to zdarza, wówczas chcemy jak najszybciej się uspokoić i wrócić do swojego normalnego stanu. Tak właśnie dzieje się ze związkami organicznymi. Pochłaniają promieniowanie UV i przechodzą w stan wzbudzony, następnie przechodząc w stan podstawowy uwalniają energię w postaci ciepła (lub światła).
Kluczowa różnica w absorbowaniu promieniowania przez filtry organiczne i nieorganiczne jest taka, że powrót ze stanu wzbudzonego do podstawowego, oprócz uwolnienia energii (w postaci ciepła) może powodować zmiany w strukturze cząsteczki związku organicznego.
Co to właściwie znaczy? Tutaj możemy rozpatrywać wiele kwestii, m.in. zmiana w obrębie cząsteczki może obniżyć działanie filtra, lub wywołać pewną destabilizację.
| Dla przykładu, weźmy pierwszy dostępny w Stanach Zjednoczonych filtr organiczny p-Aminobenzoic acid (kwas p-aminobenzoesowy, znany pod nazwą PABA). Wywoływał on fotoalergie, alergie kontaktowe, plamił ubrania. |
 |
FILTRY MINERALNE:
Filtry mineralne absorbują, odbijają i rozpraszają promieniowanie UV, ale w tym przypadku nie następuje ich degradacja pod wpływem ultrafioletu. To jest właśnie kluczowa kwestia, kiedy mówimy o porównaniu filtrów, a także to czego możemy się po nich spodziewać.
Warto też nadmienić, że wśród filtrów mineralnych, mamy do wyboru tylko (lub aż!) te dwa.
Początkowo, pierwsze generacje tych filtrów, nie były tak chętnie stosowane przez to, że tworzyły nieprzyjemny, biały filtr na skórze; ciężko je było wprowadzić do formulacji, ze względu na słabą dyspersję.
 |
Niemniej jednak obecne możliwości technologiczne są ogromne. ‘Dzisiejsze’ filtry mineralne, nie bielą skóry; są semi-transparentne; odbiór sensoryczny jest nieporównywalnie lepszy. Co najważniejsze, te filtry charakteryzują się fotostabilnością oraz bardzo niskim potencjałem wywołującym alergie.
|
NATURALNE SUBSTANCJE PROMIENIOOCHRONNE
Panujący mit, mówiący o tym, że olej z pestek malin, czy masło shea działają ochronnie na skórę, to nic innego jak stek bzdur❗ W dodatku, ten mit niesie za sobą poważne konsekwencje m.in. w oparzeniach skóry, a to dalej niesie ryzyko powstania nowotworu skóry.
Należy korzystać z substancji naturalnych, ale w przypadku preparatów chroniących przed promieniowaniem ultrafioletem nie można zdawać się tylko na oleje, czy masła.
Te składniki są bardzo dobre, jako boostery kremów z filtrem, ale nigdy ich nie zastąpią ze względu na niestabilny wskaźnik fotoprotekcji.
Olej z pestek malin o SPF 28-50❓ To tak, jakby producenci na kremach z filtrem pisali o SPF: ‘Możliwe, że ten krem ma SPF 50, ale może też mieć 20’, kupilibyście taki krem❓❓
Producenci korzystają z licznych składników naturalnych, ekstraktów roślinnych np. takich jak ekstrakt z zielonej herbaty, witamina C, E, flawonoidy, enzymy, po to aby spełniały swoje funkcje. Tymi funkcjami w kremach z filtrem są przede wszystkim ochrona przed wolnymi rodnikami (ten temat będzie poruszony w osobnym wpisie).
PODSUMOWANIE
Kremy z filtrem powinny stać się tzw. ‘must have’ w codziennej, ba! całorocznej pielęgnacji skóry, ale również zdrowia. Pamiętajcie, zdrowa skóra to klucz do pielęgnacji.
Mam nadzieję, że w małym stopniu temat filtrów został rozjaśniony. Liczę też, że w kolejnych wpisach przekonam Was do stosowania kremów ochronnych nie tylko podczas letnich wypadów, ale przez cały rok.
DLA WYTRWAŁYCH, LUB CHCĄCYCH DOWIEDZIEĆ SIĘ WIĘCEJ O WYBRANYCH FILTRACH ORGANICZNYCH 👇
|
Filtry chemiczne (organiczne) dzielą się jeszcze ze względu na zakres fali, którą absorbują.
Te zakresy dzielimy na:
UVB, czyli 290 - 320 nm
UVB, czyli 320 nm - 400 nm
UVA + UVB, czyli filtry które działają zarówno na oba zakresy promieniowania
|
 |
FILTRY UVB
Pochodne kwasu p-aminobenzoesowego (PABA).
INCI: PABA, jeden z pierwszych filtrów organicznych, opatentowany w 1943 r.
W 2009 roku został wycofany z listy dozwolonych filtrów, ze względu na działania niepożądane.
Obecnie stosowane są inne pochodne tego kwasu, jak PEG-25 PABA, który w kontakcie skóra-woda gwarantuje odporność i Octyl Dimethyl PABA, wykazuje stabilność w podwyższonej temperaturze.
Niemniej jednak pochodne PABA wywołują u ok. 4% populacji fotoalergie, dlatego też ich stosowanie zostało ograniczone.
Pochodne kwasu p-metoksycynamonowego.
INCI: Octyl Methoxycinnamate oraz Isoamyl p-methoxycinnamate
Selektywne filtry przeciwsłoneczne, które działają w wąskim zakresie, bo najlepiej przy długości fali 308 nm.
Zastąpiły filtr PABA, ale w ostatnim czasie notowany jest wzrost alergii na te związki.
Pochodne kwasu salicylowego.
INCI: Octyl Salicylate i Homosalate (ester trimetylocykloheksylowy).
Ta grupa filtrów jest stabilna. Z racji działanie w zakresie długości fali 310 nm stosuje się je w połączeniu z innymi filtrami (UVA). Pochodne kwasu salicylowego nie penetrują warstwy rogowej naskórka i, co ważne nie powodują alergii oraz podrażnień.
Pochodne kamfory.
W Stanach Zjednoczonych, ta grupa filtrów nie została dopuszczona przez FDA do stosowania. W Europie zaś znaleźć je można pod następującymi:
INCI: 4-Methylbenzylidene Camphor
Pomimo tego, że w obecności światła są stabilne, jednak charakteryzują się silnym działaniem estrogennym (Literatura: Krause M. Klit A, et. al. ‘Sunscreen: are they beneficial for health? An overview of endocrine disrupting properties of UV-filters’)
FILTRY UVA
INCI: Butyl Methoxydibenzoylomethane (Avobenzon).
Ten filtr wykazuje małą stabilność, a tym samym może powodować fotoalergiczne zapalenie skóry. Zwykle występuje w połączeniu z innymi filtrami np. Octocrylene, aby zapobiec jego degradacji.
Pochodne dibenylidenokamfory
INCI: Tetephthalylidene Dicamphor Sulfonic Acid (Mexoryl SX)
Związek ten jest stabilny i skutecznie chroni przed falami o długości 320-340 nm.
FILTRY UVA + UVB
Te filtry absorbują promieniowanie UV w zakresie UVA oraz UVB, czyli inaczej mówiąc działają w szerokim spektrum.
INCI: Benzophenone-3 (oraz Benzophenone-4, Benzophenone-5)
Powszechnie stosowanym filtrem jest Benzophenone-3, zwany inaczej Oxybenzone.
Po ekspozycji na słońce może działać silnie alergizująco. W badaniu (Literatura: Krause M. Klit A, et. al. ‘Sunscreen: are they beneficial for health? An overview of endocrine disrupting properties of UV-filters’) wykazano, że związek ten wchłaniany jest przez skórę, a następnie wydalany jest wraz z moczem.
INCI: Methylene Bis-Benzotriazolyol Tetramethylbuthylphenol (Tinosorb® M)
Ten filtr łączy w sobie cechy filtrów mineralnych i chemicznych. Pochłania, odbija i rozprasza promieniowanie ultrafioletowe. Zmniejsza ryzyko penetracji wgłąb skóry.
INCI: Bis-Ethylhexyloxyphenol Methoxyphenyl Triazine (Tinosorb® S)
Działa w nieco innym (ale szerokim) zakresie długości fali niż Tinosrb M. Oba wykazują stabilnośc względem promieniowania.
LITERATURA:
[1] Cole et al., Metal oxide sunscreens protect skin by absorption, not by reflection or scattering, 2016, Photodermatology, Photoimmunology & Photomedicine, 32, 5-10
[2] Mancebo SE, Hu JY, Wang SQ. Sunscreens: a review of health benefits, regulations, and controversies. Dermatol Clin 2014; 32: 427–438
[3] H. Bojarowicz, N. Bartnikowska: Kosmetyki ochrony przeciwsłonecznej. Część I. Filtry UV oraz ich właściwości, Probl Hig Epidemiol, 95(3), 2014, 596-601
[4] Manaia, E.B., Kaminski, R.C.K., Corrêa, M.A., Chiavacci, L.A., 2013. Inorganic UV filters. Braz. J. Pharm. Sci. 49, 201–209. doi:10.1590/S1984-82502013000200002
[5] Lista filtrów przeciwsłonecznych dopuszczona do stosowania w kosmetykach. Źródło: https://ec.europa.eu/growth/tools-databases/cosing/pdf/COSING_Annex%20VI_v2.pdf
[6] Sikora M, Szlachta M, Pikor N, Smolarski P, Wrześniok D. Filtry UV w kosmetykach: Czy wszystkie są bezpieczne dla zdrowia? Annales Academiae Medicae Silesiensis. 2018;72:261-266.